Obraz brutalnej europejskiej polityki dostarcza dramat Costy-Gavrasa Dorośli w pokoju według wspomnień byłego greckiego ministra finansów Yanisa Varoufakisa.
Temu charyzmatycznemu politykowi nie udało się wynegocjować w 2015 roku z Niemcami i spółką (Komisją Europejską, Europejskim Bankiem Centralnym i Międzynarodowym Funduszem Walutowym) programu restrukturyzacji długu, częściowego jego umorzenia i zakończenia drastycznego programu oszczędnościowego narzuconego Grecji. Po 5-miesięcznym maratonie Yanis Varoufakis złożył dymisję.
Francusko-grecki reżyser Costa-Gavras podobnie jak Roman Polański i Ken Loach jest żwawym 80-latkiem, który nie zamierza rozstawać się ze sztuką filmową. Zadebiutował w 1965 roku filmem kryminalnym Przedział morderców, by szybko porzucić wagon kina rozrywkowego na rzecz wypracowanego przez siebie ambitnego thrillera politycznego. Nakręcił m.in. pierwszy zachodni film demaskujący wschodnioeuropejską dyktaturę (Spowiedź o Czechosłowacji). We wszystkich swoich kolejnych produkcjach realizowanych we Francji i USA pokazywał z pozycji lewicowca manipulacje i spiski polityków. Najgłośniejszym jego filmem ostatnich lat jest Amen. Piętnuje w nim papieża Piusa XII za rzekomą uległość Hitlerowi i nieudzielenie pomocy Żydom.
Styl Costy-Gavrasa można przyrównać do hollywoodzkiego przeźroczystego z wyraźnym, w zasadzie od pierwszych minut, opowiedzeniem się wyłącznie po jednej stronie konfliktu. Do sterowania sympatiami publiczności umiejętnie używa mechanizmów projekcji-identyfikacji. Od kina amerykańskiego odróżnia go mniejsza dyscyplina czasowa, kręci filmy epickie o rozbudowanych dialogach i z wieloma misternie pomyślanymi scenami, oraz śmiałość w stosowaniu oryginalnych pod względem artystycznym rozwiązań. W ostatnim filmie takim smacznym kąskiem jest balet premiera Grecji z zachodnimi politykami przed decydującym „rodzinnym” zdjęciem.
Costa-Gavras zawsze pracował z wielkimi nazwiskami i zazwyczaj dużymi budżetami. Kilka filmów, m.in. głośną Pozytywkę, nakręcił w oparciu o scenariusz czołowego hollywoodzkiego autora Joe Eszterhasa. Reżyser może pochwalić się największymi filmowymi trofeami.
Dorośli w pokoju, 19. produkcja w filmografii Costy-Gavrasa, nie odbiega stylistycznie od innych filmów tego twórcy. Cechuje się inteligentnymi dialogami, świetnie zainscenizowanymi scenami gabinetowo-kuluarowymi oraz sardonicznym humorem rozładowującym raz za razem konsekwentnie budowane napięcie. Po trzymających w napięciu scenach przychodzi zazwyczaj rozluźnienie pod postacią humorystycznego słownego akcentu, także muzycznego autorstwa uznanego kompozytora Alexandre’a Desplata.
Główny protagonista, chodzący w kolorowych koszulach i bez krawata grecki minister finansów Yanis Varoufakis, został pokazany jako outsider nieprzestrzegający reguł gry wyznaczonych przez Berlin. Wyraża gotowość do zawarcia rozsądnego kompromisu (bez kompromitacji – dodaje od razu), jednocześnie nie godzi się na monetarny dyktat trójki, czyli Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Centralnego i Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Za wszelką cenę chce ratować chude portfele zwykłych Greków i resztki narodowej godności. Jego głównym przeciwnikiem jest niewzruszony minister finansów RFN Wolfgang Schäuble. Yanis w pewnym momencie, na oczach innych polityków i ekspertów, klęka przed siedzącym na wózku inwalidzkim Wolfgangiem i pyta się, co by zrobił na jego miejscu. Niemiec odpowiada szczerze, że jako patriota broniłby niemieckiego interesu, tak jak on greckiego.
Fabuła obfituje w wiele cennych obserwacji, pokazuje dyplomatyczne sztuczki, sposób upokarzania greckiego rządu, jego „urabiania” przez europejskie, głównie niemieckie media, rozgrywania Greków przez kanclerz Angelę Merkel, która oficjalnie pozostawała w konflikcie ze swoim ministrem finansów, a jednocześnie w relacjach z Grekami uprawiała skuteczną soft power.
Oczywiście Costa – Gavras jest stronniczy. Opowiada się po stronie Yanisa Varoufakisa. Tragizm jego bohatera polega na tym, że jak Dawid próbował zmierzyć się z Goliatem i że w końcu został opuszczony przez własnego szefa, premiera Aléxisa Tsíprasa Syriza, który przystał na bezwzględne warunki Berlina i Paryża. Prawdopodobnie grecki rząd został postawiony pod ścianą: albo ulegniecie nam, albo wylecicie ze strefy euro i nikt wam już nie pomoże.
Ocena: 5/6
Dorośli w pokoju (Adults in the Room), Francja/Grecja 2019, dramat (124 min), scen. i reż. Costa-Gavras, w rolach głównych: Christos Loulis, Alexandros Bourdoumis i Urlich Tukur. Światowa premiera: 29 sierpnia 2019.
Na zdjęciu: Świetny grecki aktor filmowo-telewizyjny Christos Loulis jako outisder europejskiej polityki Yanis Varoufakis. Fot. materiały prasowe
Drogi Czytelniku, jeśli smakują Ci moje teksty, postaw mi symboliczną kawę (kliknij w grafikę):
