Dramat Nostalgia w reżyserii Mario Martone ma dwóch głównych bohaterów: mężczyznę w średnim wieku, który po kilkudziesięciu latach wraca do rodzinnego Neapolu, oraz miasto, a dokładnie jego dzielnicę biedy Sanità.
Felice Lasco odbywa nostalgiczną podróż po zakamarkach swojej pamięci oraz po fizycznej przestrzeni miasta. Po długiej rozłące odwiedza matkę staruszkę. Scena gdy słabo widząca kobieta rozpoznaje w drzwiach dorosłego syna wzrusza potęgą miłości. Jest wielka przez swoją delikatność. Łączy fizykalną konkretność z epifanią życia i miłości. Syn zaczyna opiekować się matką jak kruchym dzieckiem. I znów wielka scena: niesie ją nagą na rękach i wsadza do wielkiej balii wypełnionej ciepłą wodą, by umyć z nawarstwionego brudu. Po sekundach przestrachu i zawstydzenia na twarzy kobiety pojawia się anielski spokój.
Dzielnica Sanità nie przyjmuje swojego wychowanka z otwartymi rękoma. Jest plątaniną uliczek, wysokich i biednych kamienic, zatrzaśniętych okiennic, biegnących wysoko schodów. Zbudowana jest na planie labiryntu podejrzliwości, niedostatku i ciemnych interesów camorry. Rządzi nią nieufność wobec przyjezdnych.
Felice Lasco wędruje po dzielnicy, by odnaleźć siebie samego, czyli kilkunastoletniego chłopca, który jeździł na motocyklu po starym Neapolu. Udaje mu się. Jego wspomnienia zaczynają się materializować. Niestety, przybierają też groźną postać przywódcy ulicznego klanu, Złego. Zły jest przyjacielem Felice z dzieciństwa, ale nie życzy sobie jego obecności w Neapolu. Jego pamięć jest skażona nieufnością i resentymentem.
Losy mężczyzny i dzielnicy splatają się, ale tylko Sanità jest wieczna i niepokonana. Życie ludzkie jest natomiast skazane na żywienie się drobinami pamięci, na poruszanie się ścieżkami nostalgii w poszukiwaniu sensu i prawdy. I nic więcej.
Felice odbywa duchową podróż w głąb siebie i miasta. Rozwiązuje rodzinne zagadki. Po drodze zaprzyjaźnia się z księdzem wychowującym młodzież z dala od mafii, by nie dała się wprzęgnąć w świat narkotyków, prostytucji i zbrodni. Ksiądz stawia przybysza młodym ludziom za wzór do naśladowania: patrzcie się, oto jest ten, kto opuścił neapolitańskie ulice biedy i wyszedł na ludzi. Dorobił się na emigracji. Felice, jak dobry westernowy szeryf, reprezentuje kulturę życia w opozycji do kultury śmierci, proponowanej młodym przez mafię. Mario Martone, podobnie jak w niedawno wyświetlanym w naszych kinach dramacie Jonasa Carpignano Chiara, wyraźnie oddziela dobro od zła, nie paktuje ze zbrodnią i śmiercią, nie idzie z nią na układy. Zbrodnia jest krainą mroku.
Nostalgia jest także filmem o męskiej przyjaźni. Taki temat w przeciwieństwie do kina amerykańskiego nie często zdarza się we współczesnym europejskim kinie. Ale Nostalgia opowiada o źle zakończonej przyjaźni. Nie można jej przypisać słowa „wierność”. Przyjazd Felice do Neapolu nie wpływa pozytywnie na Złego, nie oczyszcza go ze zbrodni.
Film Mario Martone wycisza nas dzięki niespiesznemu rytmowi i reżyserii skupionej na drobnych sytuacjach przepełnionych nutą melancholii; klasyczny styl Mario Martone dobrze dopasowuje się do romantycznego charakteru fabuły inspirowanej powieścią Ermanno Rea. W dramacie nie sposób dostrzec ani jednej fałszywej nuty. Postaci są bardzo konkretne, realne, nie przypominają sennych zjaw, z wyjątkiem Złego. Miasto pulsuje wieloma kolorami i dźwiękami. Jego obrazowanie jest spokojne, czasami nawet poetyckie, czemu nie można się dziwić, wszak w Neapolu urodził się Mario Martone. Ale niech nikogo nie zwiedzie blask śródziemnomorskiego słońca: dzielnica Sanità jest dlatego nieśmiertelna, bo jak wampir żywi się energią swoich mieszkańców. Tych, którzy nie przestrzegają jej odwiecznych, bandyckich praw, surowo karze.
Ocena: 5/6
Nostalgia, Włochy 2022, dramat (117 min), reż. Mario Martone, scen. Mario Martone i Ippolita DiMajo, w rolach głównych: Pierfrancesco Favino, Francesco Di Leva, światowa premiera: 24 maja 2022.Właściciel praw: Gutek Film i True Colors. Dystrybutor nie podaje daty polskiej premiery w kinach. Film był grany na Konfrontacjach Filmowych.
Polecam artykuł o dzielnicy Sanità: https://www.gazzettaitalia.pl/pl/napoli-rione-sanita/
***
Drogi Czytelniku, jeśli smakują Ci moje teksty, możesz postawić mi symboliczną kawę i wspomóc moją pracę. Dziękuję.
