Jean-Jacques Annaud oddaje hołd wspaniałej katedrze Notre-Dame, wysiłkowi strażaków w jej ratowaniu oraz sztuce filmowej. Bo bez fenomenalnych środków, jakimi dysponuje X Muza, oraz rzecz jasna swemu talentowi, nigdy by nie oddał dramatu katedry.
Sukces Jean-Jacques Annauda nie będzie zaskoczeniem dla kinomanów, którzy znają jego głośne filmy Walkę o ogień i Imię róży. W pierwszym tytule francuski reżyser odtwarzał prehistoryczny świat zamieszkały przez przodków homo sapiens wydobywających z siebie nieartykułowane dźwięki. Natomiast Imię róży wiernie kroczyło za literackim oryginałem Umberto Eco pod względem misternej kryminalnej zagadki i efektownie odtworzonej scenerii średniowiecza.
W zróżnicowanej tematycznie twórczości Jeana-Jacquesa Annaudu zwraca uwagę dążenie reżysera do maksymalizowania efektu iluzji filmowej, niemalże zniewolenie nią odbiorcy, oraz efektowna ornamentyka podsycająca efekt oczarowania.
Podobnie jest w przypadku filmu odtwarzającego wydarzenia z 15 kwietnia 2019 roku od wybuchu pożaru w paryskiej Notre Dame do jego ugaszenia. Jak w Walce o ogień i Imieniu róży reżyser spełnia oczekiwania widzów pokazania czegoś, co jest niemożliwe do pokazania. W tym celu ucieka się do wielu sztuczek, m.in. kręcąc film w innych francuskich katedrach, w Sens, Amiens, Bourges oraz, w przypadku scen pożaru, w studio ze stworzoną na tę okazję scenografią.
Reżyser oszałamia spektakularnością: pokazuje, jak topi się ołów, jak spadają na głowy małe odłamki i lekkie głazy na ziemie, jak każdy element świątyni zagrożony jest zniszczeniem, jak z otworów kamiennych gargulców wylewa się ognista maź.
Ale liczą się nie tylko efekty specjalne. Z każdej sekundy i minuty reżyser wyciska maksymalną dawkę emocji. Film ogląda się jak thriller, trzyma cały czas w napięciu. Również dlatego, że Jean-Jacques Annaudu pozwala przemówić świetnym aktorom wcielającym się w autentyczne postaci uczestniczące w dramacie katedry. Z ludzkiego zbiorowiska wydobywa najważniejszych przedstawicieli i poprzez ich losy i reakcje na wydarzenia przekazuje informacje, bez których nie dowiedzielibyśmy się, dlaczego wybuchł pożarł i dlaczego był tak trudny do ugaszenia.
Dyrektor katedry, któremu udaje się w ostatniej chwili uratować ukrytą w katedralnym skarbcu cierniową koronę Chrystusa, urasta do roli superbohatera. Młodzi strażacy, którzy nie rezygnują z walki o ocalenie katedry, też przypominają twardzieli z hollywoodzkich filmów. Jest też mała dziewczynka, która zawiesza serduszko na posągu Matki Bożej.
Dzieło dramaturgicznie wieńczy punkt kulminacyjny opowiadający o ratowaniu północnej dzwonnicy. W pobliżu katedry modlą się tłumy ludzi. Strażacy toczą decydującą walkę w rytmie modlitw. Robią wszystko, żeby dzwonnica nie runęła na nawę główną. Pokazywane w wielkich zbliżeniach dzwony świecą się w strugach wody. Ich cudowna materia nie ginie dzięki ludzkiemu duchowi.
Notre Dame płonie jest szczególnego rodzaju dokumentem, gdyż łączy fabularną rekonstrukcję ze zdjęciami archiwalnymi. Reżyserowi udaje się w wielu miejscach zatrzeć granicę między tymi dwoma różnymi formami wypowiedzi właśnie dzięki erupcji emocji i efektów specjalnych, dźwiękowych i muzycznych. Wykorzystuje nawet klasyczną muzykę typu hollywoodzkiego, by uwznioślić swój spektakl. I ani razu nie czuć nadmiaru tych środków wyrazu, nie czuć zmęczenia nimi, gdyż zostały użyte w szlachetnym celu.
Pożar paryskiej katedry pozostaje nadal bolesną raną w świadomości nie tylko francuskich katolików. Także dlatego, że katastrofa pokazała słabość francuskiego państwa w ochronie swojego chrześcijańskiego dziedzictwa. W tym kontekście film Jeana-Jacquesa Annaud należy odczytywać jako próbę ratowania honoru Francji, miejscami nawet ocierającą się o propagandę. Ale niech tak już pozostanie, bo efekt jest naprawdę imponujący.
Ocena: 5/6
Notre-Dame płonie (Notre-Dame brûle ), Francja, Włochy 2022, dokument fabularyzowany (110 min.), scen. i reż. Jean-Jacques Annaud, polska premiera w kinach 19 sierpnia 2022.
Drogi Czytelniku, jeśli smakują Ci moje teksty, możesz postawić mi symboliczną kawę (kliknij w grafikę). Dziękuję.
